Thời tiết chuyển mùa dễ làm cho trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp trong đó có bệnh ho gà. Tuy nhiên nhiều bậc phụ huynh không phân biệt được giữa ho gà và ho thường nên thường đưa con đến các cơ sở y tế khi tình trạng bệnh đã trở nặng.
Ho gà – nguyên nhân và đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis xâm nhập vào đường hô hấp. Những vi khuẩn này bám chặt vào lông mao ở đường hô hấp trên, sau đó vi khuẩn giải phóng độc tố tấn công hệ hộ hấp và làm đường thở sưng lên.
Bạn đang xem: Ho gà: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
Ho gà được biết đến với những cơn ho dữ dội, không kiểm soát được, thường khiến người bệnh khó thở. Sau khi ho, bệnh nhân thường cần hít thở sâu, điều này dẫn đến âm thanh phát ra như tiếng rít dài. Ho gà có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, nhưng đặc biệt nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Ho gà là bệnh có khả năng lây nhiễm cao trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh, khi đó 80% những người tiếp xúc cùng hộ gia đình với người bênh có thể bị lây. Người là ổ chứa duy nhất. Đây là nguồn lây nhiễm chủ yếu cho trẻ nhỏ. Bệnh lây nhiễm mạnh nhất trong thời gian 2 tuần đầu kể từ khi khởi phát bệnh.
Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt trong không khí khi người bệnh hắt hơi, ho; hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi khi người bệnh nôn hay khạc nhổ. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ em rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian đông đúc như trường học, nhà ở, ký túc xá, khu công nghiệp…
Cục Y tế Dự phòng Việt Nam cảnh báo: bất kỳ đối tượng nào ở lứa tuổi nào, không phân biệt giới tính, dân tộc, vùng địa lý đều có thể bị ho gà. Tuy nhiên, có hơn 90% số ca mắc là trẻ em dưới 1 tuổi chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng đủ 3 mũi cơ bản.
Kết quả giám sát năm 2015 cho thấy: có 88,4% số ca mắc bệnh không được tiêm vắc xin, 6,6% số ca chỉ được tiêm 1 mũi vắc xin. Trẻ càng nhỏ tuổi bệnh diễn biến càng nặng và có nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm. Trẻ khi sinh ra từ các bà mẹ không có kháng thể phòng bệnh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với trẻ nhận được kháng thể từ mẹ.
Theo Tố chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm trên thế giới có khoảng 30-50 triệu người mắc ho gà, trong số đó có khoảng hơn 300.000 người tử vong, tỷ lệ này tăng cao nhất ở nhóm trẻ nhỏ. Từ khi có vắc xin phòng ngừa, tỷ lệ mắc cũng như tử vong do bệnh này gây ra đã giảm.
Triệu chứng và diễn tiến bệnh ho gà
Ho gà có thể gây bệnh nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Các triệu chứng ho gà thường phát triển trong vòng 5 đến 10 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh.
Bệnh thường bắt đầu bằng các triệu chứng giống như cảm lạnh và có thể ho nhẹ hoặc sốt nhẹ. ThS.BS Bùi Ngọc An Pha – Giám đốc Y khoa hệ thống Trung tâm tiêm chủng Trẻ em và Người lớn VNVC cho biết: “Những cơn ho gà sẽ ngày càng nặng và trở thành cơn ho kịch phát trong 1-2 tuần, kéo dài 1-2 tháng hoặc lâu hơn. Cơn ho gà rất đặc trưng, trẻ ho rũ rượi không thể kìm hãm được, sau đó là giai đoạn thở rít như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm dãi trong suốt và sau đó là nôn”.
Ho gà là bệnh nguy hiểm nhất đối với trẻ sơ sinh. Bệnh ho gà khiến khoảng 300.000 trẻ em trên toàn thế giới tử vong mỗi năm kèm theo nhiều trẻ bị biến chứng tổn thương não.
Theo Cục Y tế dự phòng, bệnh ho gà tiến triển qua các giai đoạn sau:
Xem thêm : Thanks To là gì và cấu trúc cụm từ Thanks To trong câu Tiếng Anh
– Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình 9-10 ngày).
– Giai đoạn tiền triệu (viêm long): kéo dài 1-2 tuần, gồm các triệu chứng sốt nhẹ, chảy nước mũi, hắt hơi, ho húng hắng. Cuối giai đoạn này ho nặng lên thành cơn.
– Giai đoạn khởi phát: kéo dài 1-6 tuần, trường hợp đặc biệt có thể trên 10 tuần. Cơn ho điển hình xuất hiện đột ngột, bất kỳ thời điểm nào nhưng thường nặng lên về đêm.
- Ho: Ho rũ rượi, thành cơn, mỗi cơn từ 15-20 tiếng ho liên tiếp, càng về sau càng yếu và giảm dần. Ho nhiều làm trẻ thở yếu dần có lúc như ngừng thở do thiếu oxy, mặt tím tái, mắt đỏ, tĩnh mạch cổ nổi, chảy nước mắt nước mũi.
- Thở rít vào: Xuất hiện cuối cơn ho hoặc xen kẽ sau mỗi tiếng ho, trẻ thở rít vào nghe như tiếng gà rít.
- Khạc đờm: Khi trẻ khạc đờm trắng, màu trong, dính như lòng trắng trứng là lúc kết thúc một cơn ho. Trong đờm có trực khuẩn ho gà.
– Trong 2 tuần đầu, tần suất cơn ho khoảng 15 cơn/ngày, sau đó giảm dần. Bệnh có thể kéo dài hơn 3 tuần nếu không được điều trị. Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi có thể không có tiếng rít trong cơn ho.
– Sau mỗi cơn ho, trẻ bơ phờ mệt mỏi, có thể nôn, vã mồ hôi, mạch nhanh, thở nhanh. Có thể kèm theo một số triệu chứng sau: Sốt nhẹ, mặt và mi mắt nặng, loét hãm lưỡi, nghe phổi trong cơn ho có thể thấy ran phế quản (ran rít, ngáy).
– Giai đoạn hồi phục: kéo dài 2-3 tuần, cơn ho ít dần, bệnh nhân giảm sốt. Tuy nhiên, nhiều tháng sau đó, ho có thể tái diễn gây ra viêm phổi.
Ở trẻ vị thành niên và người lớn, triệu chứng thường nhẹ, ít gặp cơn ho điển hình hoặc không có triệu chứng. Thường có ho kéo dài trên 7 ngày. Có tỷ lệ nhỏ trẻ đã từng tiêm vắc xin nhưng vẫn mắc bệnh, tuy nhiên ở những bệnh nhân này bệnh thường nhẹ, nhanh khỏi.
Biến chứng nguy hiểm của ho gà
Biến chứng thường gặp ở trẻ nhỏ. Viêm phế quản, viêm phế quản-phổi do bội nhiễm, ho kéo dài, ngừng thở là biến chứng hay gặp nhất và dễ gây tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi.
Bệnh nhân cũng có thể gặp lồng ruột, thoát vị, sa trực tràng. Trường hợp nặng có thể gặp vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi.
Viêm não (0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ di chứng và tử vong cao.
Đối với trẻ sơ sinh sinh và trẻ nhỏ:
Ho gà có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và đôi khi gây tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
Vì những dấu hiệu khởi phát tương tự như bệnh cảm lạnh thông thường, nhiều bậc phụ huynh thường có tâm lý chủ quan, tự ý điều trị ở nhà, tự mua thuốc và áp dụng kinh nghiệm dân gian. Điều này vô tình làm bệnh ho gà trở nặng và dẫn tới những biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm phổi,
- Mất nước,
- Khó thở hoặc ngưng thở do oxy không đủ cung cấp lên não,
- Viêm não,
- Xuất huyết kết mạc,
- Thậm chí gây tử vong nếu không phát hiện và điều trị sớm…
Đối với thanh thiếu niên và người lớn
Thiếu niên và người lớn cũng có thể bị biến chứng do bệnh ho gà. Biến chứng thường ít nghiêm trọng hơn ở những lứa tuổi này, đặc biệt với những người đã được tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà.
Xem thêm : Nghề nghiệp là gì? Cách định hướng nghề nghiệp trong tương lai
Biến chứng ở thiếu niên và người lớn thường gây ra bởi bản thân các cơn ho. Viêm phổi là biến chứng đáng được lưu tâm nhất.
Ngoài ra, theo các nghiên cứu, người lớn bị ho gà có thể dẫn tới tình trạng sút cân, mất kiểm soát bàng quang, bất tỉnh, gẫy xương sườn do ho nặng…
Gần đây nhất, một người đàn ông 43 tuổi được chẩn đoán mắc bệnh ho gà ở Hà Nội, bắt đầu với những cơn ho kèm khó thở, cơn ho dài nhiều nhất lên đến 8 cơn/1 ngày khiến bệnh nhân tím tái, mệt mỏi. Sau khi được điều trị tích cực, bệnh nhân đã dần hồi phục. Vì thế cần nâng cao ý thức rằng người lớn cũng có thể mắc bệnh ho gà, mặc dù rất ít gặp.
Điều trị ho gà như thế nào?
Đối với trẻ được chẩn đoán ho gà nhẹ có thể điều trị cách ly tại nhà dưới sự giám sát của nhân viên y tế khu vực. Cần hướng dẫn gia đình trẻ tái khám khi có các dấu hiệu nặng như số lượng cơn ho nhiều hơn, cơn ho dài, xuất hiện suy hô hấp…
Đề ngăn ngừa sự lây lan của bệnh trong cộng đồng, nên:
- Cách ly trẻ khỏi khu vực đông đúc như ký túc xá, trường học, nhà trẻ ngay khi phát hiện trẻ bị nhiễm bệnh.
- Che miệng và mũi của trẻ bằng khăn giấy khi ho và hắt hơi.
- Vứt bỏ các mẫu khăn đã sử dụng ngay lập tức.
- Rửa tay cho trẻ thường xuyên bằng xà phòng.
Các thành viên khác trong gia đình nên cách ly và tiêm vắc xin ho gà để ngăn chặn việc bị nhiễm bệnh.
Đối với những trường hợp ho gà nặng cần nhập viện để có điều trị sớm cho trẻ. Các điều trị cần thiết bao gồm điều trị suy hô hấp (nếu có), điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu, điều trị biến chứng, các chăm sóc và điều trị hỗ trợ khác.
Phòng bệnh ho gà hiệu quả bằng tiêm vắc xin
Cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn là tiêm vắc xin.
Tại Việt Nam, vắc xin ho gà có trong rất nhiều loại vắc xin kết hợp như vắc xin 6 trong 1 Hexaxim hoặc Infanrix Hexa, vắc xin 5 trong 1 Pentaxim hoặc ComBE Five, vắc xin 4 trong 1 Tetraxim, hay vắc xin 3 trong 1 Adacel.
Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim/Infanrix Hexa và Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim được sử dụng trong chương trình tiêm chủng dịch vụ với thành phần ho gà vô bào: Phác đồ tiêm được sử dụng cho trẻ từ 2 tháng tuổi:
- Mũi 1: tiêm khi trẻ 2 tháng,
- Mũi 2: tiêm khi trẻ 3 tháng,
- Mũi 3: tiêm khi trẻ 4 tháng,
- Mũi 4: 1 năm sau khi tiêm mũi 3.
Vắc xin 4 trong 1 Tetraxim sử dụng phác đồ 5 mũi, mũi đầu tiên cho trẻ từ 2 tháng tuổi
- Mũi 1,2,3: Khi trẻ được 2,3,4 tháng tuổi
- Mũi 4: 1 năm sau mũi 3
- Mũi 5: 4 năm sau mũi 4 (trẻ từ 4-6 tuổi)
Vắc xin 3 trong 1 Adacel được chỉ định sử dụng cho trẻ 4 tuổi trở lên và người lớn đến 64 tuổi. Phác đồ tiêm bao gồm 1 mũi. Sau đó tiêm nhắc mỗi 10 năm một lần. Người lớn, nhất là phụ nữ trước khi mang thai được khuyến cáo nên tiêm vắc xin chứa thành phần ho gà để có thể có kháng thể sớm cho em bé ngay từ trong bụng mẹ.
Hiện VNVC đang sẵn có các loại vắc xin kết hợp có thành phần chống ho gà phục vụ ba mẹ đưa trẻ tới tiêm. Tuy nhiên đây là loại vắc xin thường xuyên rơi vào tình trạng khan hiếm nên để đảm bảo luôn có vắc xin, ba mẹ có thể mua gói vắc xin hoặc đặt trước khi tiêm mũi lẻ vắc xin cho bé.
Khách hàng có thể dễ dàng đặt lịch giữ vắc xin tại trung tâm tiêm chủng cho trẻ em và người lớn VNVC để đảm bảo con yêu sẽ được tiêm đủ mũi vắc xin “siêu khan hiếm”. Chỉ cần gọi điện lên hotline 028 7102 6595 hoặc đặt lịch tiêm vắc xin cho trẻ em và người lớn tại: https://vnvc.vn/dang-ky-tiem-chung/
Nguồn: https://thcshongthaiad.edu.vn
Danh mục: Tra Cứu
